شاید شما هم تا به حال به این مسئله فکر کرده‌اید که تصاویر ثابت شخصیت‌های کارتونی چطور به حرکت درمی‌آیند و حرکات اعضای بدن آن‌ها چگونه تا این حد به انسان شبیه است. متخصصان در حوزه‌ی انیمیشن (انیماتورها) با نرم‌افزارهای مختلف و با مجموعه فعالیت‌هایی که به آن ریگ بندی (Rigging) می‌گویند امکان حرکت کاراکترهای انیمیشنی را فراهم می‌کنند. در این مقاله با هم بررسی می‌کنیم که ریگ بندی چیست؟ و چگونه انجام می‌شود؟ کدام نرم‌افزارها برای ریگ بندی مناسب هستند؟

مفهوم ریگ بندی چیست؟

برای درک بهتر مفهوم ریگ بندی بهتر است ابتدا شما را با اثر تاریخی “جام 5000 ساله” آشنا کنیم. این جام در حدود سال 1380 در بقایای شهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان کشف شد. همان‌طور که در ویدیوی زیر مشاهده می‌کنید تصویر یک بز که در پنج مرحله به سمت گیاه حرکت کرده و از برگ‌های آن تغذیه می‌کند روی این جام درج شده‌است. وقتی این جام را با سرعت خاصی بچرخانیم این توهم به وجود می‌آید که تصویر بز متحرک است و در حال تماشای یک انیمیشن هستیم. در این تصویر هنرمند گمنام شهر سوخته در هر مرحله تصویر بز را تکرار کرده و فقط حالتِ بخشی از بدن او را تغییر داده‌است که همین کار باعث میشود آن را متحرک تصور کنیم.

اولین انیمیشن تاریخ

انیماتورها در انیمیشن‌های اولیه‌ی قرن حاضر نیز از همین روش برای پویانمایی تصاویر استفاده می‌کردند. اما این کار یک عیب بزرگ دارد و آن این است که برای طراحی هر حرکت کاراکتر در صحنه‌های مختلف باید وقت زیادی را صرف کنند. این مسئله با جریان زندگی در عصر حاضر که سرعت حرف اول را در آن می‌زند هم‌خوانی ندارد. ریگ بندی راهی است که امروزه برای حل این مشکل به کمک انیماتورها آمده است. شما به عنوان انیماتور شخصیت مورد نظر خود را یک بار طراحی می‌کنید و سپس با کمک دانش و ابزارهای ریگ بندی اعضای مختلف بدن او را به حرکت درمی‌آورید. تصور کنید با این امکان چقدر می‌توانید در زمان صرفه‌جویی کنید!

ریگ بندی یعنی چه؟

ریگ بندی در لغت به معنی تجهیزاتی است که دریانوردان برای به حرکت درآوردن بادبان‌های کشتی از آن‌ها استفاده می‌کنند. اما در زمینه‌ی انیمیشن به مجموعه فعالیت‌هایی که انیماتورها برای متحرک سازی تصاویر انجام می‌دهند می‌گویند. برای هر شخصیت یک اسکلت یا استخوان بندی در نظر می‌گیرند و برای هر بخش از این استخوان بندی دفورمرها و کنترلرهایی تعریف می‌کنند. در صورت نیاز با تغییر تنظیمات این ابزار، آن بخش از بدن کاراکتر به حرکت درمی‌آید. به تصویر زیر که یک عروسک خیمه شب بازی است توجه کنید؛ این تصویر برای آشنایی دقیق‌تر با ریگ بندی کمک زیادی به شما می‌کند.

همان‌طور که مشاهده می‌کنید بدن عروسک از چندین قطعه تشکیل شده‌است (استخوان بندی). برای حرکت هر قطعه از یک نخ متصل به یکی از انگشتان (دفورمر) استفاده می‌شود. در دنیای انیمیشن تمام این اسکلت بندی و دفورمرها و کنترلرها را به صورت دیجیتالی و با جزئیاتِ بیشتر طراحی می‌کنند که باعث می‌شود حرکت کاراکترها بسیار طبیعی‌تر به نظر برسد. به عنوان مثال برای بندبند انگشتان یا حتی پلک چشم‌های کاراکتر نیز می‌توان تنظیماتی اعمال کرد. در ادامه به اختصار این جزئیات را شرح می‌دهیم.

برای ریگ بندی به چه چیزهایی نیاز داریم؟

برای ریگ بندی با توجه به استخوان بندی موجودات در دنیای واقعی نیاز داریم که برای هر قسمت از بدن استخوان‌ها و مفاصل را به درستی انتخاب و جایگذاری کنیم. سپس با توجه به امکاناتی که نرم افزار مورد نظر در اختیار شما قرار می‌دهد از کنترلرها (Controlers) و دفورمرها (Deformers) برای ایجاد حرکت طبیعی در آن‌ها استفاده می‌کنیم.

*کنترلر (Controlers):

از کنترلرها برای حرکت بخش‌هایی از بدن کاراکتر استفاده می‌شود که نمی‌توان برای آن استخوانی در نظر گرفت؛ مانند پلک چشم‌ها یا دیگر اجزای صورت مثل لب و دهان (برای دسترسی به آموزش ریگ بندی تخصصی لب و دهان روی این لینک کلیک کنید). استفاده از کنترلرها برای جلوه‌ی زنده‌تر و طبیعی‌تر کاراکتر لازم است.

*دفورمر (Deformers):

دفورمرها برای تغییر حالت هر قسمت از کاراکتر (با استخوان و بدون استخوان) با تغییر زاویه‌ی هر قسمت نسبت به سایر قسمت‌ها استفاده می‌شوند. در تصویر زیر چند دفورمر برای دست یک کاراکتر سه بعدی را مشاهده می‌کنید.

مهارت!

برای اینکه بتوانید یک کاراکتر را به خوبی ریگ بندی کنید باید با آناتومی بدن کاراکتر و نیز شخصیت‌های مختلف (به خصوص برای طراحی حرکت شخصیت‌های بی‌جان مثل لوازم منزل یا ماشین‌ها) آشنا باشید. به عنوان مثال برای یک شخصیت ترسو و یک شخصیت شجاع و جنگجو نمی‌توانید از یک ریگ بندی مشترک استفاده کنید. مهارت مورد نیاز بعدی برای ریگ بندی، مهارت برنامه نویسی و هم‌چنین دانش ریاضیات به خصوص در زمینه‌ی مثلث‌ها و زوایا است. هرچه سطح کار شما بالاتر باشد و به صورت حرفه‌ای‌تری آن را انجام دهید برای تغییر کوچکترین جزئیات بیشتر به این مهارت‌ها نیاز پیدا خواهید کرد.

در این مقاله سعی کردیم به زبان ساده و با مثال‌هایی عینی به شما توضیح دهیم که ریگ بندی چیست؟ و برای اینکه به صورت حرفه‌ای ریگ بندی انجام دهید به چه حیزهایی نیاز دارید؟ هم‌چنین برخی از آموزش‌های برتر در این زمینه توسط اساتید مجرب لیموناد را معرفی کردیم.