انیمیشن‌ سازی یکی از جذاب‌ترین زیر مجموعه‌های 3D است. اصول مقدماتی ساخت انیمیشن در اغلب پروژه‌ها تقریبا یکسان است بنابراین با یادگیری این اصول می‌توانید به عرصه طراحی سه بعدی و انیمیشن سازی وارد شوید. در این مقاله به طور کامل مراحل ساخت یک انیمیشن را توضیح می‌دهیم و به شما کمک می‌کنیم تا مسیر شغلی خود را در بازار گسترده انیمیشن‌سازی شناسایی کنید.

3D چیست؟ زیر مجموعه‌های مختلف 3D

دنیای 3D و به طور کلی طراحی‌های سه بعدی بسیار وسیع و گسترده است. امروزه استفاده از طرح‌های سه بعدی منحصر به صنعت خاصی نیست بلکه در طیف گسترده‌ای از مشاغل کاربرد دارد. به طور مثال در حوزه طراحی ساختمان، مدلسازی خودرو، طراحی لباس، جواهرات، انیمیشن‌‌‌‌‌‎سازی، تبلیغات و… . 

به طور خلاصه به فرآیند طراحی یک شی با نرم‌افزار‌های 3D که دارای طول، عرض، ارتفاع و عمق باشد، طراحی سه بعدی گفته می‌شود. Vfx، انیمیشن، گیم‌دیزاین، واقعیت مجازی، تبلیغات، طراحی و… از جمله مهم‌ترین زیر مجموعه‌های 3D هستند.

در ادامه این مقاله قصد داریم به چگونگی ساخت انمیشن که یکی از اصلی‌ترین زیر مجموعه‌های طراحی سه بعدی است بپردازیم.

انیمیشن چیست؟

کلمه انیمیشن از کلمه لاتین animātiōn با ریشه animātiō به معنای زندگی بخشیدن گرفته شده‌است. در واقع انیمیشن روشی سینمایی است که در آن تصاویر ثابت، به صورتی مدیریت می‌شوند که به صورت پیوسته و پشت سر هم قرار می‌گیرند و زمانی که این تصاویر با سرعت خاصی اجرا شوند، این توهم را به وجود می‌آورند که جسمی در حال حرکت است یا کاراکتری زنده است.

تاریخچه انیمیشن

تاریخچه ساخت انیمیشن شاید به دوران غارنشینی، زمانیکه انسان‌های اولیه با تصویر‌سازی روی سنگ می‌خواستند حرکت را به ما القا کنند، برمی‌گردد. نخستین انیمیشن را شاید بتوان به اثر تاریخی “جام 5000 ساله” نسبت داد. این جام که در حدود سال 1380 در بقایای شهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان کشف شد تصویر یک بز است که در پنج مرحله به سمت گیاه حرکت کرده و از برگ‌های آن تغذیه می‌کند. وقتی این جام را با سرعت خاصی بچرخانیم این توهم به وجود می‌آید که تصویر بز متحرک است و در حال تماشای یک انیمیشن هستیم.

 

اولین شروع تاریخ مکتوب ساخت انیمیشن را می‌توان سال 1908 دانست. هنگامی که یک فرانسوی به نام اميل كوهل انیمیشنی با نام “حادثه در خانه آدمك‌ها” را به دنیا معرفی کرد. در واقع اولين سري فيلم‌هاي والت ديزني در سال 1923 آغازگر دنياي پرهيجان و زيباي فيلم‌هاي نقاشي متحرك است كه تا سال 1966 بعد از 43 سال فعاليت والت ديزني توانست، اعتبار و ارزش خاصي براي نقاشي متحرك در دنيا فراهم آورد. همچنین تاريخچه انيميشن در ايران به سال 1333 برمی‌گردد که آقاي اسفنديار احمديه بنیان‌گذار آن بوده‌است.

چگونه به دنیای ساخت انیمیشن وارد شویم؟

در صورتی که به حوزه انیمیشن علاقه‌مند هستید قبل از شروع کار باید چند نکته بسیار مهم را مدنظر داشته باشید. برای یادگیری ساخت انیمیشن لزوما به تحصیلات دانشگاهی مرتبط احتیاجی نیست، اما در صورتیکه در این رشته ادامه تحصیل داده باشید قطعا به پیشرفت شما کمک خواهد کرد.

همچنین برای یادگیری این مهارت صرفا به یک برنامه خاص متکی نباشید بلکه در صورتیکه که می‌خواهید یه یک طراح حرفه‌ای تبدیل شوید بهتر است ابتدا اصول مقدماتی 3D یعنی مدلینگ، تکسچرینگ و لایتینگ را بیاموزید. بعد از یادگیری این مهارت‌ها به طور کلی بیس برنامه‌های طراحی سه بعدی تقریبا مشابه هم است بنابراین بعد از تسلط به یک برنامه می‌توانید در مدت زمانی کوتاه در صورت نیاز کار با یک نرم‌افزار جدید را هم بیاموزید.

شناخت بازار کار

برای شروع کار در حوزه انیمیشن سازی در ابتدا بهتر است حوزه کاریتان را مشخص کنید. برای این کار می‌توانید بر حسب علاقه یا نیاز بازار کار به آن مهارت، تصمیم گیری کنید. به طور مثال ممکن است در کشور ما تقاضا برای انیماتور در حوزه ساخت انیمیشن‌های تبلیغاتی بیشتر باشد بنابراین می‌توانید روی این گرایش بیشتر تمرکز کنید. البته با توجه به پیشرفت چشمگیر آثار شرکت‌های انیمیشن‌سازی ایران در زمین طراحی بازی و پویانمایی بازار کار در این زمینه نیز به شدت درحال توسعه است. به طور مثال کسب جوایز مختلف توسط انیمیشن‌های ایرانی مانند فیلشاه، پسر دلفینی و شاهزاده روم در جشنواره‌های مختلف داخلی و بین‌المللی، نشان دهنده موفقیت شرکت‌های انیمیشن سازی در ایران است.

مشخص کردن حوزه تخصصی

برای ساخت تخصصی یک انیمیشن لازم نیست تمام مراحل انجام پروژه را به تنهایی اجرا کنید، بلکه اغلب بخشی از پروژه را که در آن قسمت مهارت و تسلط بیشتری دارید به شما می‌سپارند. پس بعد از مشخص کردن حوزه کاریتان باید مشخص کنید که در چه حوزه تخصصی مایل به فعالیت هستید. به طور مثال به کدام قسمت طراحی 3D تسلط بیشتری دارید.

انتخاب و یادگیری نرم‌افزار‌های حوزه انیمیشن سازی

برنامه‌های زیادی در حوزه طراحی 3D وجود دارند که هر کدام مزایا و معایبی دارند، که با توجه به نوع فعالیتی که قرار است انجام دهید و همچنین نوع سیستمی که در اختیار دارید قابل استفاده هستند. مایا، تری دی مکس و بلندر 3 تا از معروف‌ترین و بهترین برنامه‌های طراحی هستند که در مقاله “مقایسه نرم افزار مایا، تری دی مکس و بلندر” به صورت مفصل به مقایسه آن‌ها پرداخته‌ایم همچنین نرم‌افزار سینما‌فوردی نیز در این زمینه بسیار قدرتمند عمل می‌کند.

بسیاری از انیماتور‌هایی که به یک برنامه خاص متکی هستند در صورت تغییر برنامه نمی‌توانند نیاز کارفرما را برآورده کنند. اما در صورتیکه شما گام به گام با مراحلی که تا اینجا مطرح شد پیش بروید به انیماتوری تبدیل خواهید شد که به اصول مقدماتی 3D مسلط است و در حوزه‌ای مشخص به طور مثال مدلینگ حرفه‌ای است و با نرم‌افزار‌های مختلف طراحی 3D به سرعت مچ می‌شود. بنابراین در هر رده شغلی می‌توانید مشغول به فعالیت شوید.

اصول مقدماتی ساخت انیمیشن

برای ساخت یک انیمیشن به صورت حرفه‌ای قطعا به هزینه، زمان و انرژی زیادی احتیاج است. اما اصول مقدماتی ساخت انیمیشن شامل سه مرحله اساسیِ پیش تولید، تولید و پس تولید است که در پروژه‌های مختلف تقریبا یکسان است. البته بسته به نوع پروژه ممکن است به این مراحل افزوده یا کم شود. در واقع مجموعه‌ای از مهارت‌های هنری مختلف منجر به ساخت یک انیمیشن می‌شود. در صورتی‌که قصد دارید به صورت فریلنسر و پروژه‌ای کار کنید تقریبا لازم است به تمام مراحل ساخت انیمیشن مسلط باشید یا بسته به نوع پروژه از افراد دیگری نیز کمک بگیرید.

اما در صورتی‌که قصد دارید در یک شرکت بزرگ فعالیت کنید علاوه‌بر تسلط نسبی به روند کار لازم است در یک بخش خاص به صورت حرفه‌ای فعالیت کنید. در گام نسخت باید استعداد و علاقه‌ی خود را شناسایی کنید. به طور مثال اگر به نویسندگی علاقه‌مند هستید در مرحله پیش‌تولید می‌توانید با گروه‌های انیمیشن سازی همکاری داشته باشید. همچنین اگر به کار با نرم‌افزار های طراحی علاقه‌مند هستید مراحل تولید و پس تولید برای شما مناسب‌تر هستند. در ادامه به صورت خلاصه به مراحل مختلف ساخت یک انیمیشن می‌پردازیم.

پیش تولید؛ سرآغاز تولید یک انیمیشن

در این مرحله پایه اصلی یک انیمیشن پی ریزی می‌شود. که خود به مراحل جزئی‌تری تقسیم می‌شود، که در ادامه به آن اشاره می کنیم.

ایده

ایده مهم‌ترین قسمت هر پروژه است. در این قسمت ایده اصلی داستان مطرح می‌شود. خلاقیت و نوآوری و همچنین جدید بودن ایده قطعا در دیده شدن اثر تاثیر چشمگیری دارد. 

فیلم‌نامه

در انیمیشن‌ها نیز همانند فیلم‌های سینمایی وجود فیلم‌نامه‌ای که در خلال آن داستان روایت شود و شخصیت پردازی صورت بگیرد ضروری است.

دیالوگ

گفت‌و گو میان شخصیت‌های داستان نیز می‌تواند در میزان تاثیر گذاری اثر بر روی مخاطبان موثر باشد. البته همانطور که می‌دانید ممکن است برخی از انیمشن‌ها بسته به نوع محتوا نیازی به دیالوگ نویسی نداشته باشند و صامت باشند. مانند برخی انیمیشن‌های تبلیغاتی یا انیمیشن پت و مت

استوری برد یا استوری ریل

در این مرحله باید زاوایای دوربین، صدا گذاری، نور پردازی، جهت حرکت مدل‌ها و … را به زبان ساده و یک تصویر کلی از انیمیشن را به صورت بخش به بخش بر روی کاغذ یا استورد برد نرم افزار ارائه دهید. در صورتی‌که این کار بوسیله نرم‌افزار‌های نظیر اسکچاپ انجام شود به آن استوری برد می‌گویند. و اگر طرح را روی کاغذ به صورت پیوسته ترسیم کنیم به آن استوری ریل گفته می‌شود. امروزه استفاده از استوری برد رایج‌تر است.

اطلاعات

در این بخش به بررسی میزان هزینه تولید، نرم‌افزار‌های مورد نیاز، تعداد افراد لازم برای انجام این پروژه و… می‌پردازند.

تولید؛ دومین گام ساخت انیمیشن

در این مرحله با توجه به اطلاعات مرحله پیش تولید روند ساخت انیمیشن آغاز می‌شود.

مدلینگ

اکنون بوسیله نرم‌افزار‌های طراحی 3D به طراحی ساختار اصلی کاراکتر‌های داستان می‌پردازند. در این مرحله ساختار طراحی شده تک رنگ است و بافت خاصی ندارد. زیبراش و مایا دو نرم‌افزار کاربردی و پرطرفدار حوزه طراحی کاراکتر هستند که بسیاری از گرافیست‌های مطرح جهان برای طراحی مدل‌های خود از این دو نرم‌افزار استفاده می‌کنند. البته نرم‌افزار‌های دیگری مانند بلندر و سینمافوردی نیز طرح‌های قابل قبولی را ایجاد می‌کنند.

تکسچرینگ-متریال

در این مرحله به مدل‌های طراحی شده بافت می‌دهند. در تکسچرینگ بافت‌ها یکسان است و فقط رنگ‌ها متفاوت هستند. همچنین در ادامه برای انتخاب متریال، برای نرم‌افزار مشخص می‌کنند که شئ طراحی شده چیست و چه ویژگی‌هایی دارد. زیرا هر جسمی به خودی خود مقدار بازتاب، شفافیت، شکست نور، درخشش، حالت و بافت مخصوص به خود را داراست.

ریگینگ یا استخوان بندی

در این قسمت استخوان بندی مدل مشخص می‌شود. در مقاله “ریگ بندی چیست؟” به طور مفصل به چگونگی این موضوع پرداخته‌ایم.

انیمیت کردن

اکنون به کمک ریگ‌بندی که در مرحله قبل اجرا شده، کاراکتر به حرکت در‌می‌آید.

نورپردازی و دوربین

در این بخش از پروژه مطابق طراحی‌هایی که در پروسه پیش تولید برنامه‌ریزی شده، حرکات دوربین و نور‌پردازی صحنه صورت می‌پذیرد.

شبیه ساز یا سیمولیتینگ

با توجه به فیلم‌نامه در صورتی‌که انیمیشن شما دارای صحنه‌های اکشن همانند انفجار، دود، آتش‌سوزی و… است، باید در این مرحله آن‌ها را شبیه‌سازی کنید. برای این کار به نرم‌افزار‌های قدرتمند و سیستم‌های قوی احتیاج دارید.

رندر

تا اینجا تقریبا پروژه مسیر اصلی خود را طی کرده و نیاز است که فایل انیمیشن را به پیکسل‌هایی که بر روی تمام نمایشگر‌ها قابل پخش باشد تبدیل کنیم و خروجی بگیریم. به این کار رندرگیری می‌گوییم.

پس تولید؛ سکانس پایانی ساخت انیمیشن

اکنون در مرحله آخر، رندر مرحله قبل را برای بهبود کیفیت و جذابیت ویرایش می‌کنند.

کامپوزیت

در این مرحله لایه‌های انیمیشن رندر شده را روی هم قرار می‌دهند و از افکت‌های مختلف برای زیباتر شدن هر لایه استفاده می‌کنند.

جلوه‌های ویژه

برای زیبا و جذاب‌تر شدن انیمیشن به آن افکت‌های دو بعدی یا سه بعدی اضافه می‌کنند.

تدوین

تمام سکانس‌ها و قسمت‌های مختلف انیمیشن را به صورت متوالی پشت سرهم قرار می‌دهند تا یک انیمیشن کامل بدست آید.

صداگذاری

در صورتی‌که انمیشین تولید شده صامت نباشد، برای ضبط صدا گروهی دوبلور یا صداساز به تیم اضافه می‌شود و انیماتور‌ها این صدا‌ها را به انیمیشن اضافه می‌کنند.

موسیقی و جلوه‌های ویژه صوتی

در نهایت موسیقی جزء جدا‌نشدنی و جذاب فیلم‌ها و حتی انیمیشن‌هاست. در این مرحله به فراخور موضوع انیمیشن برای آن یک موسیقی نیز در نظر می‌گیرند. به طور مثال موسیقی‌های انیمیشن روح هر کدام در جایگاه خود فوق‌العاده‌اند. همچنین صدا‌های دیگر نظیر صدای انفجار، آبشار و… نیز در این مرحله به پروژه اضافه می‌شوند.

رندر نهایی

و در پایان از کل پروژه یک خروجی قابل پخش در تمامی صفحات نمایش گرفته می‌شود.

بهترین انیمیشن‌های جهان

بی‌شک دیزنی و پیکسار جزء بهترین شرکت‌های ساخت انیمیشن در دنیا هستند، با آثاری همچون: داستان اسباب بازی‌ها، روح‌‌، دانشگاه هیولا‌ها، بالا، درون و بیرون و… . همچنین انیمیشن‌های مانند پسر دلفینی، فیل‌شاه، شاهزاده روم و… نیز جزء آثار با کیفیت ایرانی به شمار می‌روند.

سخن آخر

اکنون که با اصول مقدماتی ساخت انیمیشن آشنا شدید این نکته را مدنظر داشته باشید که برای موفقیت در این راه خوب است با بررسی نحوه طراحی آثار بزرگ، از مسیر طراحی آن‌ها ایده بگیرید و با تمرین و پشتکار ایده‌های خلاقانه جدیدی را خلق کنید.